علل، شیوع و عوامل خطرساز
استئوآرتریت، نتیجه طبیعی پیر شدن است. غضروف مفصلی بافت نرمی است که در داخل مفصل، و در فاصله بین استخوانها قرار میگیرد و اگر آسیب ببیند، استخوانها بر روی یکدیگر ساییده میشوند و خار های استخوانی یا استخوان اضافه در اطراف مفصل ایجاد می شود. در نهایت، لیگامانها و ماهیچه های اطراف مفصل باریک و ضعیف میشوند. علت بروز استئوآرتریت اغلب ناشناخته است ولی بیشتر مرتبط با افزایش سن می باشد. علایم این بیماری معمولا در میانسالی شروع میشوند و تقریبا همه افراد تا سن ۷۰ سالگی علایم از این بیماری را دارند؛ گرچه ممکن است شدت علایم کمتر باشد. تا قبل از ۵۵ سالگی، بروز آن در مردان و زنان یکسان است؛ ولی پس از این سن، زنان بیشتر به این عارضه مبتلا می شوند.
فاکتورهای ایجاد آرتروز زانو
• داشتن اضافه وزن
• داشتن سابقه خانوادگی استئوآرتریت
• سابقه شکستگی یا هر گونه آسیب مفصلی
• کارهایی که نیاز به زانو زدن یا چمباتمه زدن بیش از ۱ ساعت در روز دارند (مهمترین عامل خطرساز)
• کارهای همراه با بلند کردن اجسام سنگین، بالا و پایین رفتن از طبقات یا راه رفتن زیاد
• ورزشهای همراه با فشار مستقیم (فوتبال آمریکایی)، پیچش و چرخش شدید و ناگهانی (بسکتبال و فوتبال) مفصل، یا پرتاب ها موجب افزایش خطر استئوآرتریت می شوند.
برخی بیماریها نیز موجب آرتروز زانو می شوند
• بیماریهای خونریزی دهنده که موجب خونریزی در مفصل میشوند مانند هموفیلی
• اختلالاتی که موجب کاهش خونرسانی به مفصل میشوند مانند نکروز آواسکولار
• سایر انواع آرتریت ها مانند نقرس و آرتریت روماتویید
علائم آرتروز زانو
علایم اصلی در استئو آرتریت عبارتند از:
• درد، که بخصوص با حرکت زانو ایجاد می شود و با فعالیت و وارد کردن فشار روی زانو بدتر؛ و با استراحت، بهتر میشود. پس از مدتی، با افزایش شدت بیماری درد در هنگام استراحت نیز کاهش نمی یابد.
• خشکی صبحگاهی مفصل، که اغلب بعد از چند دقیقه (معمولا کمتر از ۳۰ دقیقه) فعالیت و گرم شدن مفصل کاهش مییابد.
• کاهش دامنه حرکت مفصل
• احساس ساییده شدن دو سطح زبر روی یکدیگر
• تورم مفصل
• در برخی بیماران علیرغم مشاهده تغییرات در عکس رادیولوژی، علامتی وجود ندارد.
درمان آرتروز زانو
درمان قطعی برای استئو آرتریت وجود ندارد و این بیماری به مرور زمان بدتر میشود. ولی درمانهای متعددی وجود دارند که کمک می کنند درد شما کاهش یابد و مانع از پیشرفت بیماری مفصلی شما می شود.
• درمان های دارویی:
ضد درد ها (داروهای آنالژزیک): اغلب اولین داروی پیشنهادی، استامینوفن است؛ چون تاثیر کافی دارد و به نسبت سایر دارو ها، عوارض جانبی کمتری دارد. اگر درد بیمار کاهش نیابد، داروی بعدی، ضد التهاب های غیر استروییدی (NSAIDs) مانند آسپیرین، ایبوپروفن و ناپروکسن یا مهارکننده های COX ۲ مانند سلکوکسیب است.
علاوه بر درمان های دارویی خوراکی، درمانهای دیگری که به بیمار کمک می کنند عبارتند از:
o تزریق استرویید ها (کورتون) به داخل مفصل برای کاهش درد و التهاب که در سال های دور انجام میگرفت و با پیدایش درمان های جدیدتر و مؤثرتر، به ندرت انجام میشود.
o تزریق مایع مفصلی مصنوعی (اسید هیالورونیک) به داخل مفصل که به مدت ۳ تا ۶ ماه موجب کاهش درد بیمار میشود.
o پماد فلفل (Capsaicin) برای تسکین درد
o فیزیوتراپی: اگر پس از ۶ تا ۸ هفته موجب بهبود درد نشود، احتمالا ادامه آن نیز موثر نخواهد بود.
• تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) به داخل مفصل
منبع:دکتر فرخانی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی اصفهان,دکتر شجاعی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی تهران
