علائم نقرس
شایعترین علامت بیماری نقرس در کنار افزایش سطح اسیداوریک خون، التهاب مفصلی دردناک است. همان طور که گفته شده، معمولاً به صورت درد در مفاصل اندام تحتانی و در درجه اول درد شست پا است که البته سایر نقاط بدن به ترتیب شیوع، بعد از مفصل انگشت شست پا، میتواند مچ پا، پاشنهها، زانوها، مچ انگشتان دستها و آرنج باشد.
هنگامی که علائم اولیه نقرس زانو ظاهر میشوند باید سریعاً برای درمان نقرس زانو اقدام شود و هرچه سریعتر تصمیمگیری کنید درد کمتری در اثر نقرس متحمل خواهید شد. علائم نقرس زانو در اثر همان عدم تعادل در پی اچ که موجب شروع ناگهانی نقرس در مفصل شست بزرگ، مچ دست یا مچ پا میگردد، ایجاد میشود. اسید اوریک اضافه در جریان خون علت درد نقرص زانو است که میتوان به سرعت با روشهای سادهی قلیایی کردن خون اقدام به درمان بیماری نقرس کرد.
از علائم شایع این بیماری درد و تورم ناگهانی مفصل بخصوص مفصل متاتارسوفالانژیال شست است. بروز ناگهانی درد و تورم مفصل را حمله نقرسی مینامند. ضربات مکرر به این مفصل (مثلا بدنبال راه رفتن طولانی) موجب میشود کریستال های اسید اوریکی که قبلا در بافت های مفصل رسوب کرده ناگهان به داخل مفصل ریزش کرده و موجب پاسخ التهابی بدن به آن شوند. هر عاملی که بتواند سطح اسید اوریک خون را به ناگهان بالا ببرد ( مانند بروز کم آبی در بدن، مصرف الکل و اسیدی شدن خون) هم میتواند موجب حملات نقرسی شود.
حملات درد و تورم مفصل شست پا در نقرس معمولا شبانه است. در طول روز به علت وضعیت ایستاده بدن، مایع میان بافتی زیادی در اندام تحتانی و بخصوص پایین ترین قسمت های آن یعنی پاها جمع میشود. شب هنگام و وقتی بیمار دار کشیده و به حالت افقی درمیاید این مایع میان بافتی دوباره به جریان خون برمیگردد. در این بازگشت، مایعات زودتر از اسید اوریک به جریان خون برمیگردند و در نتیجه غلظت اسید اوریک در پا افزایش میابد. این اسید اوریک در مفاصل پا رسوب میکند و چون در شب پا سردتر میشود این سرما به رسوب کریستال های اسید اوریک در مفصل پا کمک میکند. به همین علت بروز حملات درد و تورم مفصل در شب بیشتر است.
رسوب اسید اوریک در مفاصل میتواند در نهایت موجب تخریب آنها شود. سنگ کلیه و اختلال در عملکرد کلیه از دیگر عوارض این بیماری است. نقرس در مردها 9 برابر شایعتر بوده و معمولا در سنین میانسالی بروز میکند. این بیماری زمینه ارثی و خانوادگی دارد.
نکته جالب اینست که حدود ده درصد مردم اسید اوریک بالایی دارند ولی همه آنها علائم نقرس را نشان نمیدهند. در مقابل بعضی افراد با علائم بالینی نقرس اسید اوریک بالایی ندارند. در واقع در بسیاری اوقات در موقع بروز علائم بالینی نقرس که بصورت شروع ناگهانی درد و تورم مفصلی است اسید اوریک خون کاهش میابد.
درمان تغذیهای
نقرس یک ناهنجاری در متابولیسم پورین است که علامت مشخصه آن سطوح غیرطبیعی و بالای اسید اوریک خون و رسوب اورات سدیم در بافتهای نرم و استخوانی نظیر مفاصل، غضروفها و تاندونها است. بنابراین یکی از مهمترین مسایل در رژیم غذایی این بیماری، اعمال برخی محدودیتها در دریافت پورین غذایی، خصوصا در مرحله حاد بیماری است.
رژیم محدود از پورین به عنوان یک کمک فرعی برای درمان دارویی جهت کاهش ترشح اسید اوریک تا میزان ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی گرم در روز میتواند کمک کننده باشد (همان طور که گفته شد حدود ۷۰۰- ۶۰۰ میلیگرم اسید اوریک از یک فرد عادی روزانه دفع میشود) و میزان سطح اوریک را تا ۱ میلیگرم در دسیلیتر پایین میآورد.
در رژیم محدود از پورین، دریافت پورین روزانه به حدود ۱۵۰-۱۲۰ میلیگرم در مقایسه با دریافت معمولی آن که ۱۰۰۰-۶۰۰ میلیگرم در روز است، کاهش مییابد. این رژیم به عنوان یک عامل کمکی در بیماری نقرس و سایر ناهنجاریهای موثر بر متابولیسم پورین تجویز میشود و برای پایین آوردن سطح اوریک در بدن طراحی شدهاست.
در این رژیم، منابع غذایی سرشار از پورین نظیر جگر، مغز، دل و قلوه و کله پاچه گوسفند، مخمر(ماءالشعیر)، عصاره گوشت، اندامهای غدهای، ماهی و غذاهای دریایی، گوشت، لوبیا، نخود، زردچوبه، قارچ، گل کلم و اسفناج با توجه به شرایط بیمار محدود میشود. مصرف این غذاها در طی حمله حاد نقرس، مجاز نمیباشد و هنگامیکه مرحله حاد فروکش میکند، فرد مجاز به مصرف یک سهم غذایی ۶۰ گرمی از این غذاها خواهد بود.
بیماران میتوانند غذاهایی را که اساسا عاری از پورین است به دلخواه مصرف نمایند. این غذاها عبارتند از: نان و غلات، شیر و فرآوردههای لبنی، تخممرغ، میوهها، سبزیها و نوشیدنیهای غیر الکلی.
مصرف روزانهٔ پروتئین۳۲۸۱ به حدود ۸/۰ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن محدود میشود. میزان مصرف پروتئین یک فرد عادی حدود ۱ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است. مثلا یک فرد ۷۰ کیلوگرمیبه ۷۰ گرم پروتئین نیاز دارد. مصرف روزانه گوشت نباید از ۱۲۰-۹۰ گرم بیشتر باشد.
برای افزایش دفع اسید اوریک لازم است، بیماران رژیم غذایی سرشار از کربوهیدرات (مثل نان، برنج، ماکارونی، غلات و …) و کمچربی داشته باشند و خصوصا در وعدهٔ شام از خوردن غذاهای سنگین و زیاد پرهیز کنند.
کنترل و حفظ وزن مطلوب برای این بیماران از اهمیت خاصی برخوردار است. بنابراین باید سعی کنند با رعایت رژیم غذایی متعادل و انجام حرکات ورزشی و خصوصا پیادهروی وزن خود را در حد ایدهآل حفظ کنند.
برای رقیق کردن ادرار و تسریع در دفع اسید اوریک و پیشگیری از رسوب اسید اوریک در کلیهها و تشکیل سنگهای کلیوی، نوشیدن آب و مایعات به مقدار فراوان برای این بیماران توصیه میشود، طوری که روزانه نوشیدن حدود ۳ لیتر مایعات برای این بیماران ضروری است. بیماران باید از نوشیدن نوشیدنیهای حاوی الکل اجتناب کنند، زیرا الکل دفع اسید اوریک توسط کلیهها را مهار میکند.
منابع: ویکی پدیا، ایران ارتوپد
