درد و آرتروز زانو

زانو بزرگترین مفصل بدن است که از بقیه مفاصل بدن بیشتر در معرض بیماری های مختلف میباشد.درد مفصل زانو بسیار شایع است ودرصد زیادی از بیماران مراجعه کننده به پزشک را تشکیل میدهد.

ساختمان مفصل زانو از 3 استخوان درشت نی- ران و کشکک تشکیل شده است .سطوح غضروفی این استخوان ها باهم در تماس بوده(کشکک با درشت نی در تماس نیست) و با لغزندگی و حرکت و باز و بسته شدن نقش بسزائی در کار و فعالیت شخص دارد.علاوه بر 3 استخوان یادشده فوق 4 عنصر مهم دیگر نیز در ساختمان مفصل زانو دخیل هستند که عبارتند از:1-منیسک ها 2- رباط ها(ligament ) 3- سینوویوم (پرده ترشحی) 4- کپسول (پرده سفت و سخت دربر گیرنده مجموعه سطوح مفصلی استخوان های یاد شده و منیسک ها-رباط ها- سینوویوم ).

علل و دلایل

بیماری یا آسیب هریک از عناصر یاد شده فوق که در ساختمان مفصل زانو دخالت دارند باعث درد زانو و آرتروز زانو خواهد شد.

موارد زیادی از درد زانو و آرتروز زانو مربوط به خود مفصل زانو با تشکیلات شرح داده شده بالا نبوده بلکه ناشی از ضایعات و مشکلات عناصر و بافت های اطراف زانو می باشد و باید از علل داخل مفصلی درد زانو تشخیص افتراقی داده شود.

بیش از 90 درصد درد های زانو واطراف آن ناشی از ضایعات ضربه ای(trauma ) حاد یا مزمن میباشد. ضربه های نوع مزمن که بعضآ “مکانیکال” نیز نامیده میشود به مراتب بیش ازضربه های حاد در بروز درد های مفصلی و درد زانو دخالت دارد.مثلآ وقتی در یک مسافرت با اتوبوس بین شهری پس از چند ساعت نشستن درد زانو ظاهر شود این درد زانو را ناشی از ضربه مزمن تعریف میکنیم.وقتی پس از مدتی دوزانو یا چهار زانو نشستن درد زانو شروع شود ویا در یک فرد چاقی در راه رفتن طولانی درد زانو ایجاد شود به عنوان درد ناشی از ضربه مزمن نام برده میشود.

بجز بافت غضروفی که فاقد عروق و اعصاب می باشد- آسیب و تخریب هر یک از عناصر 4 گانه تشکیل دهنده مفصل زانو با درد همراه است. تخریب غضروف مفصلی به تنهائی و مستقیم باعث درد زانو نمیشود ولی بعلت:

۱- استخوانسازی جدید وغیر طبیعی جایگزین غضروف خراب شده

۲- آزاد شدن قطعات ریز غضروف در فضای مفصل.

این خرده غضروف ها باعث تحریک پرده سینوویوم شده و همین تحریک هم ایجاد درد زانو میکند و هم افزایش مایع مفصلی زانو را به دنبال دارد و نهایتآ موجب تورم(آب آوردن زانو) و درد بیشتر مفصل زانو میشود.حجم مایع مفصلی زانو در حالت طبیعی در یک شخص بالغ حد اکثر 2 سی سی میباشد ودر شرایط غیر طبیعی(بیماری) ممکن است تا 150 الی 200 سی سی برسد. تورم و آب آوردن زانو خودش بیماری نیست بلکه مثل درد زانو علامت بیماری محسوب میشود . تجمع مایع در زانو در ضربه ها ی مزمن و تخریب غضروفی (که معمولآ این مایع در ضربه های حاد خونی و در ضربه های مزمن و آرتروز ها غیر خونی است)-یک مکانیسم دفاعی بدن بوده چرا که افزایش حجم مایع با افزایش آنزیم های مخصوص همراه بوده و باعث حل و قابل جذب کردن براده و لاشه های غضروفی آزاد در فضای مفصل میشود تا این فضا همواره تمیز و عاری از هر گونه مواد مزاحم کار مفصل باشد. مایع خیلی زیاد(تورم درد ناک) مفصل زانو را بهتر است ضمن بیحرکت سازی با سرنگ تخلیه نمود ولی تورم غیر دردناک را بهتر است بیحرکتی نسبی داد و اجازه داد که مایع و آنزیم ها کار طبیعی خودر انجام دهند مگر اینکه علت خاص ایجاد کننده این تورم و درد زانو را با تشخیص یک متخصص بخواهیم با روش خاص خودش درمان بکنیم. درد حاد زانو(و هر مفصل دیگری) به هر علتی که ایجاد شود ابتدا با بیحرکتی (زانو در زاویه صفر درجه ) {شکل-راست صفردرجه و چپ ۳۰ درجه است} و با گذاشتن کیسه آب یخ روی آن باید تسکین داد سپس اقدامات بعدی تشخیصی درمانی انجام شود.

شایعترین علت درد زانو ضربه ها- فشار ها یا کشیدگی مزمن میباشد و درمان درد زانو بطور کلی و اصولی مراقبت و بی حرکتی نسبی زانو بمدت 3هفته الی 3 ماه میباشد.موثق ترین راهنما در این سیر درمانی علامت درد زانو است . باید زانو را در حالتی قرار دهیم یا در زاویه ای از دامنه حرکتی از آن کار بکشیم که بدون مصرف هیچ داروئی درد زانو نداشته باشیم. اگر حالت بیدردی زانو مدتی ادامه یابد(برحسب موارد مختلف بین 3هفته الی 3 ماه) بهبودی حاصل میشود.در صورتیکه با این روش روند بهبودی در درد زانو احساس نشود بایداقدامات تشخیصی درمانی تخصصی برای درد زانو انجام گیرد.

درمان

آرتروز مفصل زانو بسیار شایع است. نوع ثانویه آرتروز زانو – در افراد چاق- در سنین بالای 50 سال شایع تر است. درمان اصلی و علتی آرتروز زانو رفع عوامل ثانویه از جمله لاغری و مراقبت در بکار گیری زانو در زوایای حرکتی بیدرد و انجام حرکات ورزشی ونرمشی مخصوص آرتروز زانو و همچنین ورزش های هوازی فزاینده ظرفیت و راندمان قلبی-عروقی-ریوی در درمان آرتروز زانو است.

چند ماه ورزش شنا سپس پیاده روی و تند روی در سطح صاف و با کفش مناسب شرایط آرتروز زانو را به سمت بهبودی می برد.مصرف ویتامین ها و کلسیم و مواد غضروف ساز(گلو کوزامین) کمک قابل توجهی در درمان آرتروز زانو نمیکند.

اطلاعات بیشتر….

جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با هر کدام از مقاله های زیر بر روی آن ها کلیک کرده ومقاله موردنظر را مطالعه کنید.

درد و آرتروز زانو